Bible Society of South Africa

UMLANDO OFINGQIWE WEBHAYIBHELI LESIZULU LOWEZI – 2020

1. Isandulelo

Igunya elinikezwe iNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika ngamabandla esonto lobuKhristu: ukuhumusha iBhayibheli kususelwa ezilimini elabhalwa ngazo ekuqaleni (okungukuthi isiHebheru noma isi-Arameyikhi [iThestamente Elidala], isiGreki [iThestamente Elisha]) lihunyushelwe ezilimini zebele zabantu, kushicilelwe amaBhayibheli, kunyatheliswe amaBhayibheli futhi asatshalaliswe ngamanani aphansi nangezinhlobo ezahlukene.

2. AmaBhayibheli atholakala ngezilimi ezehlukene zaseNingizimu Afrika nezomhlaba wonke

Ngomusa kaNkulunkulu, iNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika isikwazile ukuhumusha, ukunyathelisa, ukushicilela nokusabalalisa amaBhayibheli ngazo zonke izilimi eziyishumi nanye zaseNingizimu Afrika. Njengamanje, Inhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika isebenzisa leli gunya maqondana nezilimi ezincane eNingizimu Afrika iqale ngezilimi i!Xun neKhwedam. Ngaphezu kwalokhu, iHands with Words ibambisene neNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika ihumushela iBhayibheli Olimini Lwezandla noma Lwezimpawu. Makabongwe uNkulunkulu.

3. Ukuhumusha iBhayibheli lesiZulu ngesihumusho esisha sowezi-2020

Njengoba iNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika isikwazile ukushicilela iBhayibheli ngezilimi zaleli zwe eziyishuminanye, iNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika ibuye ihumushe izihumusho ezintsha ezilimini aseshicilelwe kuzo. IsiNgisi nesiBhunu kumanjenje lezi zilimi zinezihumusho ezehlukeneyo. Ezinye izilimi zaseNingizimu Afrika nazo sezihlomulile kulokhu. Eminyakeni engamashumi amane iNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika yangena ezingxoxweni zokuthi ihumushe esinye isihumusho sesiZulu. Lokhu kwabanomphumela wokuthi kuhunyushwe iThestamente Elisha elashicilelwa ngowe-1986.

3.1 Okwakhuthaza ukuthi kushicilelwe iThestamente lesiZulu lowe-1986

Ulimi kanye nokushintsha kobhalomagama, kuleso naleso sikhathi kuhambisana nosikompilo lwabantu. Ngaphezu kwalokho, kukhona ulwazi lwezeBhayibheli olwatholakala ngokucubungula okwakudala ngenxa yocwaningo olwenziwa ngezokuhumusha. Ngenxa yalokho, kwatholakala ulwazi ngobhalomagama olusetshenziswe obhalwenimagama lolimi lwesiZulu olwaseluludala okwaholela ekutheni kufakwe ubhalomagama olusha. Ngonyaka we-1986 kwashicilelwa iThestamente Elisha ngolimi lwesiZulu. Abahumushi balwela ukusebenzisa isiZulu esikhulunywa namuhla nezaga ezinandisa ulimi futhi luqondakale kahle nakalula kubakhulumi bolimi banamuhla. Isibonelo, abahumushi babona ukuthi ukusebenzisa amagama anjengelithi “idlangala” esikhundleni selithi “idokodo” kuyokwemukeleka kwabakhuluma isiZulu ngoba igama elithi “idlangala” yilona elisetshenziswa kakhulu nsukuzonke.

3.2 Isidingo sokuthi kunyushwe neThestamente Elidala

Njengoba iThestamente Elisha lashicilelwa futhi lasabalaliswa ngobubanzi, kwedlula cishe iminyaka ethi ayibe ngamashumi amabili ngaphambi kokuthi kuqale izingxoxo mayelana nokuhunyushwa kweThestamente Elidala nokubukezwa kweThestamente Elisha lowe-1986 okwagcina kwenzekile. Ngokuhamba kwesikhathi, ukusweleka kwemali kwenza ukuthi lo msebenzi ungaqaleki.

Kwathi lapho kutholakala khona izimali, iNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika ayibange isachitha sikhathi yaqala umsebenzi wokuhumusha iThestamente Elidala. Ukuze lesi sihumusho samukeleke ngobubanzi kubasebenzisi bolimi lwesiZulu, iNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika yakubona kuyikuhlakanipha ukuhlwaya isifundiswa esikhuluma ulimi lwebele ukuze sihole ithimba labahumushi. Ngaleso sikhathi, abakhulumi bolimi lwesiZulu abazingweti kwakulukhuni ukubathola kalula.

3.3 Ukuqashwa kukaSolwazi uJA van Rooy njengomholi Wethimba Labahumushi

Ukuze kugwenywe ukubambezeleka kokuqala komsebenzi, iNhlangano YeBhayibheli yaqasha uSol. Jacobus Albertus (Koos) van Rooy, owayebambe iqhaza futhi ehola ezinye izihumusho zezinye izilimi, njengomxhumanisi walo msebenzi. Kwanqunya ukuthi lo msebenzi wawuyokwenzelwa esikhungweni saseThekwini sale Nhlangano.

INhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika yamema abaholi abavela emahlelweni ehlukene lapho bona baemukele khona isinqumo sokuthi kuhlalwe amagqoza ekuhumusheni. Abahumushi ababili, uMfundisi uDokotela Sibongiseni Elliot Sithole noMfundisi uQueen Thandazile Masondo baqashwa ukuthi basebenze noSolwazi uVan Rooy. Ukuqala kokuhumusha iThestamente Elidala ngolimi lwesiZulu kwethulwa kanti nezinkwenteleka zokuqashwa kweThimba Labahumushi zasayinwa ngomhlazingama-31 kuMandulo, 2009.

Abaholi abehlukene ezivumeni ezehlukeneyo bamenywa ukuthi bakhe Ikomidi Lokucubungula e lalakhiwe yizingcweti zeBhayibheli nezolimi. Umsebenzi osemqoka waleli Komidi Lokucubungula kwakuwukufunda kakhulu wonke umsebenzi owawusuhunyushiwe emihlanganweni yalo nokulungisa umsebenzi owawusuhunyushiwe lapho kwakudingeka khona. Emuva kokuthi izahluko ezimbalwa sezihunyushiwe, iKomidi Lokucubungula lalihlangana ukuhlola lezo zahluko. IKomidi Lokucubungula lalixoxa liphikisane, liphenyisise, makhathaleni, lamukele ukuhumusha kwesisikhathi kube khona okujotshelelwayo kwesinye kungabibikho.

Izigatshana ezasezihunyushiwe zazifekwa ekhasinilewebhu, www.isizulubible.co.za, ukuze umphakathi ukwazi ukuzifunda qede wethule ukuphawula kwawo. Isiqeshana sokuhlola sezingxenyana ezithile sasishicilelwa bese sedluliswa ukuze kuphawulwe ngaso. Izikhathi ngezikhathi iziqeshana ezivela emsebenzini osuhunyushiwe zazifundwa ngesiZulu eMsakazweni uKhozi ngomunye oyilungu leKomidi Lokucubungula ukuze abakhuluma lolu limi bezwe qede baphawule ngesihumusho. Kwakwenziwa konke okusemandleni ukuqinisekisa ukuthi isihumusho sihle futhi samukelekile kubobonke.

3.4 Ukuqokwa kukaMbhishobhi uDokotela Hummingfield Charles Nkosinathi Ndwandwe ukuba ahole iThimba Labahumushi kanye neKomidi Lokucubungula

USobaba uMbhishobhi uNdwandwe noSolwazi uKoos van Rooy basebenza ndawonye ekuhunyushweni kweThestamente Elidala lolimi lwesiZulu. UNdwandwe wayeKhonsalithenti yeThimba Labahumushi beThestamente Elidala lolimi lwesiZulu uVan Rooy ayelihola kanye neKomidi Lokucubungula elalihlola umsebenzi ohunyushiwe. Ngokuhamba kwesikhathi, kwaba nesidingo sokuthi uSolwazi uKoos van Rooy, owayekade ehamba njalo esuka emzini wakhe osesiFundeni saseLimpopo, aphumule kusukela ngoMsombuluko womhla zingama-29 kuNhlolanja, 2016. Ngaleso sikhathi iKomidi Lokucubungula elalimiswe yiNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika lase liwuqedile umsebenzi wokucubungula izincwadi ezibizwa ngokuthi yiDitherokhanonikhali ngolimi lwesiZulu mhlaziyi-17 kuMfumfu, 2014, esikhungweni esaziwa ngokuthi yiVuleka endaweni okuthiwa yiValley of a Thousand Hills eseBothas Hill eThekwini. Lesi sihumusho sasikade sihunyushwe nguSobaba uMbhishobh uDokotela Hummingfield Charles Nkosinathi Ndwandwe.

Ngokuphakamisa nokuncoma kukaKomidi Lokucubungula isihumusho seThestamente Elidala lesiZulu, iNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika yaqoka uSobaba uMbhishobhi uDokotela uNdwandwe ukuthi kube nguye ohola iThimba Lokuhumusha kanye neKomidi Lokucubungula kusukela ngoLwesibili lomhla lulu-1, 2016. UNdwandwe wawahola amathimba kwaze kwafika ekupheleni kweThestamente Elisha. NgoLwesihlanu lomhlazingama-31 2019 iKomidi Lokucubungula, seliwuqedile umsebenzi, lahlakazwa lapho kwakusindwe ngethole zibiliboco Esikhungweni sale Nhlangano eThekwini. Izinkwenteleka zokuqashwa kweThimba Lokuhumusha zamiswa ngoMgqibelo womhla zingama-31 kuMandulo, 2019. INhlangano YeBhayibheli yaqala amalungiselelo okulishicilela.

3.5 Isidingo sokuthi kuhunyushwe izincwadi zeDitherokhanonikhali ngolimi lwesiZulu

Isidingo sokuthi kuhunyushwe izincwadi zeDitherokhanonikhali ngolimi lwesiZulu sabakhona ngaphambi kokuphela kweminyaka ye-1960 emabandleni ehlukeneyo. Imizamo yokuhumusha iDitherokhanonikhali ebandleni laseSheshi yenziwa yiDayosisi yaseZululand, ngesikhathi uSobaba u-AH Zulu enguMbhishobhi waseZululand naseSwazini, kodwa ngokuhamba kwesikhathi lo mzamo wokuhumusha lo msebenzi walahleka. Izicelo nemibuzo maqondana nalo msebenzi wokuhumusha iDitherokhanonikhali yesiZulu kuDayosisi yaseZululand naseNatali nakwamanye amahlelo zaqhubeka zenziwa.

INgonyaka wezi- 2001 uMfundisi webandla lamaSheshi eHoly Cross uDokotela uHummingfield Charles Nkosinathi Ndwandwe, waqala ukuhumusha iDitherokhanonikhali ngolimi lwesiZulu ekhombisa ukubonga kwakhe kuNkulunkulu emuva kokuthi iNyuvesi yasePitoli imethwese iziqu zobuDokotela KuThiyoloji. Wacela abanye abantu ukuthi babambe iqhaza naye ekuhumusheni kodwa bona bakubona kukuhle ukuthi lo msebenzi awenze yedwa. Lo msebenzi wawuqeda ngoLwesine lomhla zingama-25 kuMaquba, 2005 wawedlulisela eKomidini Lokuhumusha elalakhiwe ngabafundisi beZifundaMbhishobhi saseZululand nesaseNatali ukuze liwucubungule.

Ngonyaka wezi-2006 uMbhishobhi uNdwandwe wawedlulisela kuDokotela u-Eric Hermanson weBSSA lo msebenzi ngediski eyayisetshenziswa ngaleso sikhathi, yena wawufaka kuCompiyutha ngokondlela yeParaText. USolwazi uHans Benardus Combrink (iNhloko Yezokuhumusha eBSSA) wawuthola lomsebenzi lapho kuParaText, wayesencoma KuMbhishobhi uNdwandwe ukuthi lo msebenzi ukuze wemukeleke, kumelwe ukuba ucutshungulwe yikomidi lamahlelo ehlukeneyo azisebenzisayo lezi zincwadi zeDitherokhanonikhali. IKomidi Lokucubungula lamahlelo ehlukeneyo labe selisungulwa, elalihlanganela ezindaweni ezehlukene zehlelo lamaRoma Akhatholika, nelaseLuthela kanye naseVuleka. Amagama namahlelo alabo ababamba iqhaza ayatholakala eBSSA.

UMnu uMasenyani Ephraim Baloyi welama uCombrink njengeNhloko Yezihumusho eBSSA wenza umsebenzi wokwengamela nokuxhumanisa kulo msebenzi. IKomidi Lokucubungula lawuphothula umsebenzi walo ngoLwesihlanu mhla ziyi-17 kuMfumfu 2014 esikhungweni esibizwa ngokuthi yiVuleka kanti-ke izincwadi ezacutshungulwa yilezi: uThobhithi, uJudithi, u-Esteri (isiGriki), Ukuhlakanipha kukaSolomoni, uSirakhi, uBharukhi, Incwadi kaJeremiya, uMkhuleko kaAzariya, uSusana, uBheli neDragoni, uMakhabhizi woku-1-2, uMkhuleko kaManase, Amahubo 151 kanye noDaniyeli (isiGriki) neSandulelo.

3.6 Ukuqinisekisa nokwamukelwa kweBhayibheli lesiZulu 2020 elinezincwadi zeDitherokhenonikhali yiBhodi elaziwa ngokuthi yiPan South African Language Board (PanSALB)

Njengokulandisa kocezu 6 loMthethosisekelo kaMazibuse wezwe laseNingizimu Afrika (Act 108 of 1996 as amended) nemithetho nenkambiso yePanSALB, iBhayibheli lesiZulu 2020 kudingeke ukuba lethulwe kuyo le nhlangano okuthiwa yiPanSALB ukuze yona ngokwegunya layo lokuqinisekisa nokubhabhadisa amatemu nemibhalo ebhalwe ngolimi lwesiZulu isibhabhadise lesi sihumusho ukuze iBhayibheli lesiZulu 2020 libe semthethweni ngokupheleleyo. Ngokunjalo lo msebenzi wokuqinisekisa nokubhabhadisa lesi sihumusho wenziwa emhlanganweni wesiZulu National Language Body owaziwa ngokuthi nguMzukazwe ngomhlaziyi-8-12 kuNtulikazi, 2019. UMzukazwe unomthwalo wokubhabhadisa yonke imibhalo ebhalwe ngolimi lwesiZulu ngaphambi kokuthi isatshalaliswe futhi isetshenziswe ngabantu balapha eNingizimu Afrika. Noma yimuphi umsebenzi obhaliwe ongazange wedlule ezandleni nasemehlweni oMzukazwe eNingizimu Afrika awukho emthethweni kanti-ke isikhungo noma isakhiwo esikhiqize lowo msebenzi singaphoqwa ukuthi siwususe noma siwuvimbe ungafinyeleli emphakathini waleli zwe. Kuyajabulisa ukuthi iBhayibheli lesiZulu 2020 libhabhadisiwe nguMzukazwe nokuthi selingethulwa likhululwe ngokusemthethweni yiNhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika ukuze umphakathi ulisebenzise ngenkululeko.

3.7 Ukwethulwa kweBhayibheli Elingcwele 2020

Njengoba kuyinhlalayenza yale Nhlangano YeBhayibheli YaseNingizimu Afrika kuzo zonke izilimi, iNhlangano YeBhayibheli inqume ukuthi iBhayibheli elisha lolimi lwesiZulu lizokwaziwa ngokuthi iBhayibheli Elingcwele (2020). Ukwethulwa kwalo kuhlelelwe umhlaziyi-18 kuMfumfu 2020 enkundleni yezemidlalo Ondini (Ulundi) esiFundazweni saKwaZulu-Natal.

Dr Masenyani Baloyi, head of the Bible Society of South Africa’s Translation department explains the reasons for a new Bible translation in the Zulu language as well as the process involved.

More information on the isiZulu Bible website.

Bible Society of South Africav.4.19.0
SITHOLE KU